Alkohol spożywany w nadmiarze wpływa istotnie na stan zdrowia człowieka. Wiąże się on z powstawaniem wielu zaburzeń i chorób, których wystąpienie nie zawsze jest łączone z tą substancją. Na ogół jest to spowodowane odroczonym w czasie pojawianiem się objawów chorobowych w stosunku do picia alkoholu lub też po jego zaprzestaniu.
Osoby nadmiernie pijące alkohol dość często mają także inne „niezdrowe” nawyki, np. palenie papierosów, brak aktywności fizycznej i umiejętności odpoczywania czy niedbanie o właściwą dietę. Dlatego nie widzą bezpośredniego związku między swoimi przypadłościami a alkoholem.
Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że nadużywanie alkoholu znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników zagrażających zdrowiu człowieka. Ponad 60 chorób i urazów jest związanych ze spożywaniem alkoholu.
Jakie są wybrane konsekwencje toksycznego działania alkoholu etylowego na poszczególne układy wskutek jego częstego i intensywnego spożywania?
Układ krążenia
Osoby nadużywające alkoholu są bardziej narażone na rozwój nadciśnienia tętniczego, a to z kolei zwiększa ryzyko powstania chorób układu krążenia, udaru mózgu czy zawału serca; kardiomiopatia alkoholowa (zmiany zwyrodnieniowe włókien mięśnia sercowego, stłuszczenie i powiększenie serca). Alkohol spożywany regularnie, a także nawet przy jednorazowej konsumpcji, może się przyczynić do występowania zaburzeń rytmu serca w postaci migotania i trzepotania przedsionków oraz częstoskurczu komorowego. Ten ostatni stan jest odpowiedzialny za nagłe zgony osób uzależnionych od alkoholu.
Układ nerwowy
Zmiany zanikowe móżdżku i mózgu, zanik szarej substancji mózgu, otępienie (ograniczenia intelektualne i myślowe), ograniczenie funkcji poznawczych i pamięci, psychozy alkoholowe, encefalopatia Wernickego (oczopląs, podwójne widzenie, zaburzenia świadomości i koordynacji ciała). Czasopismo „The American Journal of Geriatric Psychiatry” podaje, że osoby w wieku 50–60 lat, mające problem z alkoholem, w późniejszym okresie życia dwa razy częściej mają kłopoty z pamięcią niż niepijący rówieśnicy.
Układ pokarmowy
Alkohol powoduje przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy. Zapalenie błony śluzowej żołądka objawia się bólami brzucha, ale również mdłościami, krwawieniem z przewodu pokarmowego. Alkohol powoduje zaburzenia perystaltyki jelit i upośledzenie wchłaniania minerałów i składników odżywczych. Osoby nadmiernie pijące alkohol są w grupie wysokiego ryzyka rozwoju zespołu jelita drażliwego, który charakteryzuje się bólami brzucha, wzdęciami i nieprawidłowym wypróżnianiem się. Alkohol powoduje także stany zapalne trzustki i wątroby (stłuszczenie, zwłóknienie i marskość). U osób uzależnionych od alkoholu w 5% przypadków powstaje ostre zapalenie trzustki, a w 50% przewlekłe zapalenie trzustki. Dodatkowo alkohol zakłóca i uszkadza wiele procesów metabolicznych, np. metabolizm witamin B i C, może również prowadzić do uszkodzenia oksydacyjnego, co w konsekwencji przyczynia się do degradacji tkanek i obniżenia odporności.
Alkohol wzmaga apetyt, ale znacząco utrudnia trawienie, dlatego osoby uzależnione narażone są na niedobory żywieniowe. Dodatkowo napoje alkoholowe dostarczają pustych kalorii, co przekłada się na przyrost wagi.
Układ moczowy
Niewydolność nerek, wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i związane z tym objawy dny moczanowej (zapalenie stawów spowodowane nagromadzeniem złogów moczanowych).
Układ oddechowy
Zwiększona podatność na przeziębienia i infekcje górnych dróg oddechowych, którego przyczyną jest m.in. negatywny wpływ alkoholu na odporność organizmu; przewlekłe zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli; u osób nadużywających alkohol 10-krotnie częściej występuje rak jamy ustnej, krtani i tchawicy.
Układ hormonalny
Zaburzenia w wydzielaniu testosteronu i estrogenu (spożywanie alkoholu zwiększa poziom estrogenu, a jego nadmiar może doprowadzić do raka piersi), zmniejszenie ruchliwości plemników i zniszczenie ich struktury, zaburzenia miesiączkowania u kobiet, zanik jajników.
Układ immunologiczny (odpornościowy)
Jednorazowe, nadmierne spożycie napojów alkoholowych może prowadzić do odwodnienia organizmu, czyli utraty elektrolitów. Osoby na tzw. kacu są często bardziej narażone na działanie drobnoustrojów i wirusów. W tym czasie system immunologiczny ulega znacznemu osłabieniu.
Jak widać z powyższego, nadużywanie alkoholu zdecydowanie negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne człowieka.
