Jak wynika z corocznych statystyk policyjnych dotyczących realizacji procedury „Niebieska Karta”, średnio około 65–70% sprawców przemocy w momencie interwencji policji było pod wpływem alkoholu. Pomiędzy nadużywaniem alkoholu a przemocą domową nie zachodzi jednak związek przyczynowo-skutkowy. Alkohol jest natomiast czynnikiem ryzyka przemocy.
Zmiany w zachowaniu wywołane piciem alkoholu
Alkohol wywołuje zaburzenia kontroli. Oznacza to, że osoby znajdując się pod wpływem alkoholu mogą robić rzeczy, których na trzeźwo nie tylko by nie zrobiły, ale nawet nie podejrzewają, że są do tego zdolne. Alkohol daje jednocześnie złudne poczucie pewności siebie i nieuzasadnione przekonanie co do nieomylności własnych działań i poglądów. Zaburza jednocześnie procesy przetwarzania informacji. Dlatego osoby pod jego wpływem mogą niewłaściwie interpretować sygnały płynące z otoczenia, błędnie oceniać zachowania innych ludzi, a przez to przesadnie reagować na to, co inni robią i mówią. Tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy.
Alkohol może przyczyniać się do wzrostu agresji także pośrednio, ponieważ wpływa na poziom serotoniny, zwanej potocznie hormonem szczęścia. Niedobór serotoniny może powodować przygnębienie, bezsenność, brak lub wzmożony apetyt, ale także rozdrażnienie i napady agresji.
W błędnym kole przemocy i alkoholu
Nadużywanie alkoholu może negatywnie wpływać na sytuację życiową osoby pijącej i przyczyniać się do niepowodzeń życiowych, np. utraty pracy. Stres i frustracja wynikająca z tych trudności zwiększają ryzyko wystąpienia zachowań przemocowych.
Zdarza się, że osoby stosujące przemoc usprawiedliwiają utratę kontroli nad swoim zachowaniem nadmierną ilością alkoholu „Kochanie, ja bym w życiu tak się nie zachował, to przez alkohol, za dużo wczoraj wypiłem”. Osoba stosująca przemoc po wytrzeźwieniu czuje się winna i sięga znów po alkohol, by poprawić sobie samopoczucie.
Inne czynniki ryzyka przemocy w rodzinie
Do czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia przemocy w rodzinie, należą również: dorastanie w rodzinie, w której występuje przemoc, niskie poczucie wartości, zaburzenia osobowości, słaba kontrola emocji, autorytarne poglądy, normy społeczne i kulturowe akceptujące przemoc wobec bliskich. Zdarza się, że osoba doznająca przemocy, chcąc np. poradzić sobie z bólem psychicznym, używa alkoholu. To może dawać osobie stosującej przemoc poczucie przewagi i władzy, a w efekcie również sprzyjać jej krzywdzącym zachowaniom.
***
Nic nie usprawiedliwia stosowania przemocy wobec członków rodziny czy innych osób. Niezależnie od tego, jakie są źródła przemocy w rodzinie, warto pamiętać, że zawsze osoby, których ten problem dotyczy, potrzebują specjalistycznego wsparcia. Za przemoc zawsze odpowiedzialna jest osoba, która przemoc stosuje. Nie można ulegać złudzeniu i manipulacjom, że jej zaprzestanie. Nie należy też poddawać się poczuciu bezradności, że niemożliwym jest ochronienie się przed nią. Wiara w zmianę osoby stosującej przemoc, lęk przed zmianą czy poczucie wstydu potrafią powstrzymywać przed zwróceniem się o pomoc. Warto pamiętać, że są one częścią mechanizmów, które wikłają w relację z osobą stosującą przemoc. Dzięki specjalistycznemu wsparciu można ją jednak przezwyciężyć i odzyskać poczucie wpływu na swoje życie.
