Wiek średni to bardzo szeroki przedział czasowy (dotyczy osób między 35 a 60 r.ż., jednak górna granica wieku dojrzałego przesuwa się), więc trudno o jego jednoznaczną charakterystykę. W badaniach dotyczących wzorów konsumpcji alkoholu w Polsce wyróżniono w tej kategorii wiekowej dwie grupy: 35−49 lat i 50−64 lata. Jest to najliczniejsza reprezentacja konsumentów alkoholu.
W młodszej grupie konsumpcję alkoholu zadeklarowało 92% osób, natomiast wśród starszych dorosłych w wieku średnim 80% badanych. Jako motyw zachowania abstynencji najczęstszą odpowiedzią było stwierdzenie, że alkohol szkodzi (ponad 80% badanych), ponad 20% badanych osób wskazało, że picie zrujnowało im kiedyś życie. Jednym z powodów dużej powszechności spożywania alkoholu w tej grupie może być fakt dynamicznych zmian społeczno-ekonomicznych na przestrzeni ich życia. Osoby ze starszej grupy pamiętają czasy, kiedy alkohol był popularny, a dostęp do różnych atrakcyjnych form spędzania czasu ograniczony. Dla części z nich szybki rozwój technologii i małe poczucie kompetencji w tym zakresie, w porównaniu z młodszym pokoleniem, może powodować frustrację i poczucie mniejszej atrakcyjności na rynku pracy.
Mówi się o kryzysie wieku średniego, ponieważ jest to czas, w którym człowiek dokonuje bilansu swojego życia. Wyciąga wnioski, doświadcza oznak przemijania, aż w końcu oswaja się z perspektywą starości. Jeżeli weryfikacja pełnionych dotychczas ról życiowych jest oceniana negatywnie, wyzwaniem staje się wyznaczenie sobie nowych celów i znalezienie motywacji do dalszego rozwoju.
Nowe role osób w wieku średnim wynikają na przykład z konieczności godzenia udzielania wsparcia dorosłym już dzieciom oraz opieki nad starszymi rodzicami. Innym przykładem może być brak posiadania dzieci, partnera i obawa przed perspektywą samotności. Jest to jednocześnie czas aktywności zawodowej. Złożoność problemów życiowych oraz wymagania w sferze zawodowej mogą być powodem konfliktów i frustracji. Te z kolei mogą stanowić motyw do spożywania alkoholu, by zapomnieć o problemach oraz zredukować stres.
Alkohol a praca
Inna perspektywa może wynikać z odniesienia do badań epidemicznych. Wskazują one, że wśród osób uzależnionych od alkoholu jest coraz więcej tych, które posiadają rodziny, mają stałe zatrudnienie, wysokie zarobki, są ambitne, odnoszą sukcesy. To może powodować, że dostrzeżenie problemów wynikających z picia może być trudne do zaobserwowania.
Na uwagę zasługuje również fakt, że osoby w wieku średnim są najliczniejszą grupą, która ulega wypadkom w czasie pracy z powodu picia alkoholu. Dlatego warto zwrócić uwagę na sygnały ostrzegawcze, czyli takie zachowania, jak:
- poszukiwanie okazji do napicia się;
- spożywanie dużych ilości alkoholu (często też nieumiejętność kontrolowania ilości wypijanego alkoholu);
- motywowanie chęci napicia się potrzebą odreagowania napięcia, zrelaksowania się;
- stopniowe wycofywanie się z kontaktów z osobami niepijącymi.
Wydaje się, że w przypadku osób aktywnych w życiu rodzinnym i zawodowym rozpoznanie problemów, które mają związek ze spożywaniem alkoholu, może być utrudnione. Jednak warto mieć na uwadze, że uzależnienie rozwija się stopniowo, często wiele lat i obejmuje wszystkie obszary życia człowieka.
Istotny jest również fakt, że organizm w naturalny sposób się starzeje, a alkohol ten proces przyspiesza, przyczyniając się do rozwoju różnych chorób. Przykładowo, z punktu widzenia specyfiki tej grupy wiekowej:
- przyjmuje się, że uszkodzenia mózgu związane z piciem alkoholu są powszechne wśród osób w wieku 40−50 lat oraz stanowią 10% zdiagnozowanych przypadków demencji o wczesnym początku;
- szczególne zagrożenia, które powodują nasilenie chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych w wieku średnim, to: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, brak ruchu, złe odżywanie i stres.
Podsumowując i odnosząc się do wieloaspektowego rozumienia uzależnienia, należy traktować picie alkoholu jako próbę poradzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych, co jednak w konsekwencji powoduje ich pogłębienie. Aby lepiej to zrozumieć, warto skorzystać z konsultacji specjalisty i poszukać alternatywnych rozwiązań. Nie zawsze pomoc musi oznaczać rezygnację z pracy, pełnienia roli rodzicielskich czy opiekuńczych. Oferta pomocy musi uwzględniać gotowość do zmiany i być adekwatna do potrzeb osoby z niej korzystającej.
